Στις 9 Φεβρουαρίου του 2012, η τότε κατάληψη της Νομικής μοίρασε (άμα τη καταλήψει) μια ανακοίνωση, η οποία μεταξύ άλλων όμορφων, προβλέψιμων και τετριμμένων έλεγε και τα εξής (τετριμμένα και αυτά):
"Εμείς διαλέγουμε συνειδητά στρατόπεδο θεωρώντας πως κάθε παρουσία εθνικού συμβόλου και σημαίας ανήκουν στο πεδίο του εχθρού και είμαστε διατεθειμένοι να το πολεμήσουμε με κάθε μέσο".
και
"Μόνη λύση η κοινωνική επανάσταση. Σε όλα αυτά έχουμε να αντιπροτείνουμε την κοινωνική επανάσταση την οποία θεωρούμε ως μόνη λύση για να έχουμε ζωή και όχι επιβίωση. Αυτό σημαίνει να εξεγερθούμε απέναντι σε κάθε οικονομικό και πολιτικό θεσμό. Απαιτεί, μέσα στην πορεία της εξέγερσης, να λάβουμε μέτρα όπως κατάργηση του κράτους, της ιδιοκτησίας και κάθε είδους μετρησιμότητας, της οικογένειας, του έθνους, της ανταλλαγής και τους κοινωνικού φύλλου. Ώστε να επεκτείνουμε τη χαριστικότητα και την ελευθερία σε κάθε σημείο του κοινωνικού βίου".
(Ολόκληρη η ανακοίνωση, εδώ.)
Προσωπικά, δε διαφωνώ και σε πολλά ως προς το περιεχόμενο, τόσο της ανακοίνωσης, όσο και του αναρχισμού γενικότερα κι ίσως, μάλιστα, κάποτε βρω το καθαρό μυαλό να ξετυλίξω συνολικά τις σκέψεις μου περί του θέματος. Ωστόσο, εδώ θα με απασχολήσουν κυρίως δύο ερωτήματα: (α) σε ποιο κοινό απευθύνεται η συγκεκριμένη ανακοίνωση και (β) αν τα παραπάνω αποσπάσματα λειτουργούν θετικά, δηλαδή ως πρόσκληση, ή αρνητικά, δηλαδή ως μια γραφική, αναρχική αμπελοφιλοσοφία.
(α)
Επειδή ολόκληρο το περιεχόμενο της ανακοίνωσης λέει πράγματα τα οποία - υποθέτω - θα πρέπει να είναι χιλιο-ειπωμένα στους κύκλους των αναρχικών, φαντάζομαι πως δε γράφτηκε για εσωτερική κατανάλωση, αλλά αντίθετα σαν ένα άνοιγμα στο ευρύτερο κοινό. Στο κάτω-κάτω, θα ήταν παράδοξο μια οποιαδήποτε συνέλευση να βγάζει ανακοινώσεις, με στόχο να τις μοιράσει σε όσους τις συνέταξαν!
Θα μου πείτε, φυσικά, όλα αυτά τα φυλλάδια και οι ρητορικές εξάψεις, θα μπορούσαν να έχουν ως στόχο την ενημέρωση και το συντονισμό των ομοδόξων. Θεωρώ από τις ελάχιστες γνώσεις μου, ότι οι αναρχικές ομάδες - ως επί το πλείστον - δεν πάσχουν από κοινωνικό αυτισμό, αλλά αντιθέτως, αναζητούν με κάθε ευκαιρία τρόπους "ανοίγματος" και συμπαράστασης προς την υπόλοιπη κοινωνία. Με αυτό κατά νου, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι παραλήπτης της ανακοίνωσης δεν είναι καμιά αναρχο-μυστικιστική σέχτα, αλλά εγώ κι εσύ που διαβάζεις τώρα (αν υπάρξει ποτέ κανείς τέτοιος). Από την αλλη, τώρα, πολύ φοβάμαι ότι - όμοια με το ΚΚΕ - οι σημερινή αναρχική σκέψη (μπούρδα είναι αυτό, αφού δεν υπάρχει μία μόνο αναρχική σκέψη, αλλά χάριν του επιχειρήματος, που λέμε) διακατέχεται από μιας μορφής φιλοσοφικό αυτισμό και είναι αυτό που, σε γενικές γραμμές, θα θίξω παρακάτω. Κάτω από αυτή την οπτική, θα προχωρήσω λοιπόν στην κριτική των προαναφερθέντων αποσπασμάτων.
(β)
Καταρχήν, αδυνατώ να κατανοήσω πώς είναι δυνατόν, άνθρωποι που αντιπαλεύουν σαν τα σκυλιά τις φασιστικές, ακροδεξιές οργανώσεις, κατηγορώντας τες για μιλιταρισμό και άπλετη χρήση βίας, να καταφέρνουν μέσα σε δύο μόλις σειρές γραπτού λόγου να εξαντλήσουν το μιλιταριστικό λεξιλόγιο: "στρατόπεδο", "εχθρού", "πολεμήσουμε". Άλλα μου λεν τα μάτια σου και άλλα η καρδιά σου, ένα πράγμα. Αλλά θεωρώ - όχι αβάσιμα υποθέτω - ότι η ποιότητα του λόγου μεταφέρει κι ένα μέρος απ' την ποιότητα του περιεχομένου του. Με αυτό κατά νου, αναρωτιέμαι αν ο εμπνευστής του παραπάνω κειμένου ξέρει τι να περιμένει από τον αναγνώστη του. Γιατί, προσωπικά, φοβάμαι ότι ο αδαής - και έστω άδολος - αναγνώστης, δε θα κοινωνήσει ούτε ίχνος απ' την ποιότητα του αληθινού αναρχικού ζητούμενου, μέσα από τέτοιες "στρατιωτικοποιημένες" εκφράσεις. Δεν θα αναλωθώ άλλο στο συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά προκαλώ κάθε αναρχικό συγγραφέα ανακοινώσεων να αναρωτηθεί τόσο ως προς την ποιότητα που πιστεύει ότι εκπροσωπεί, όσο και ως προς εκείνη που πιστεύει ότι μεταλαμπαδεύει. Γιατί "αγώνας" δε σημαίνει "πόλεμος", "αντίπαλος" δε σημαίνει "εχθρός" και "παίρνω θέση" δε σημαίνει "επιλέγω στρατόπεδο".
Ως προς το θέμα της σημαίας τώρα. Μα καλά, οι σημερινοί αναρχικοί σε ποια χώρα μεγάλωσαν; σε ποιον πλανήτη; Τι κι αν εγώ εκστασιάζομαι, κάθε φορά που ακούω το συγχωρεμένο το Διαμαντόπουλο να τα χώνει για τη σημαία και τους συμβολισμούς της; Παρ' όλα αυτά, δε ζω μονάχος μου σ' αυτή την κοινωνία. Ή μάλλον, δεν κλείνω τα μάτια μου στον κόσμο γύρω, δεν κατεβάζω ρολά. Παρατηρώ και κρίνω. Μια σημαία είναι, φυσικά, ικανή (αυτός που την κρατά δηλαδή, όχι η ίδια) να καλύψει ό,τι βρωμιά μπορεί κανείς να φανταστεί - ειδικά αν πιάσουμε τίποτε ιδεώδεις συμβολισμούς: Δημοκρατία, Ελευθερία και τα σχετικά. Αλλά μπορεί να σημαίνει, επίσης, το σπίτι μου, το χωριό μου, το καΐκι που με πέρναγε απέναντι, τον παππού Μιχάλη που πέθανε το '40, όχι από κανένα εθνικιστικό ιδεώδες, παρά διεκδικώντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Θα μου πείτε: αφέλειες και γενικεύσεις. Άμα ρωτήσεις κάποιον τι κρατάει στα χέρια του εκείνη τη στιγμή, το πιθανότερο είναι να μην ξέρει ούτε ο ίδιος. Αλλά; Τον ρώτησες;
Δε μπορώ, σε καμία περίπτωση, να κατανοήσω με ποιον τρόπο η παρουσία της σημαίας είναι ικανή να στιγματίσει κάποιον ως εχθρό μου (εκτός κι αν βλέπω παντού εχθρούς). Όχι, δίχως να καθίσω και να συνδιαλεχθώ μαζί του, δίχως να επιχειρήσω να κατανοήσω τους συμβολισμούς, με τους οποίους έχει φορτίσει - αυτός προσωπικά - το πανί που κρατάει ή έχει κρεμάσει στο μπαλκόνι του. Τα εθνικά σύμβολα δεν είναι απαραίτητα συνώνυμα του εθνικισμού, όσο κι αν αηδιάζουν μερικούς από εμάς ή έστω μας αφήνουν αδιάφορους. Αυτό για να το καταλάβει κανείς, πρέπει καταρχήν να συνειδητοποιήσει ότι κι αν ο ίδιος έχει αγγίξει υπερβατικά επίπεδα διαύγειας, οι υπόλοιποι θνητοί διάγουμε βίο σε διάφορα επίπεδα ωρίμανσης. Πολλοί είναι εκείνοι που αγαπάνε αυτή την αοριστία που ονομάζουμε Ελλάδα, δίχως να επιθυμούν σώνει και καλά το θάνατο όλων των άλλων. Αυτούς, λοιπόν, τους αδαείς πρέπει ο γερο-σοφός των Εξαρχείων να τους προσεγγίσει με τρόπο ανθρώπινο - όχι οικτίρωντας ή υποτιμώντας τους - και να τους εξηγήσει γιατί αυτό που έχει να τους προτείνει είναι ανώτερο, καλύτερο ή αξιότερο από αυτό που οι ίδιοι πιστεύουν. Αλλά απορρίπτοντάς τους εκ των προτέρων, ως εν δυνάμει εχθρούς, τελικά τους καθιστούμε εχθρούς από μόνοι μας.
Αλλά όσο χρέος έχει ο "Ελληναράς" να γλιτώσει απ' τη "σαπίλα" των εθνικών συμβόλων, άλλο τόσο έχει κι ο αναρχικός να γλιτώσει απ' την άλλη πλύση εγκεφάλου: εκείνη των αντεθνικών συμβόλων και μιας ξύλινης και μονοκόμματης αντίδρασης, η οποία δε διαφέρει και πολύ από το φασισμό που αντιμάχεται. Παρά ομφαλοσκοπώντας, από την υψικόρυφη κωλάρα της αναρχικής μας διανόησης, κάνουμε τις δικές μας παραδοχές και επικολλούμε τις δικές μας ετικέτες στους συνανθρώπους μας, κατά πώς μας καπνίσει και μέχρι εκεί που φτάνει ο νους μας. Αλλά θα πρέπει να καταλάβει κανείς, ότι δε μπορείς να γκρεμίσεις μια ολόκληρη κοινωνία, δίχως μια στάλα ταπεινότητας και ανοχής. Ταπεινότητα για τα λάθη που σχεδόν βέβαια θα κάνεις, ανοχή για τα λάθη που κι οι άλλοι έχουν δικαίωμα και περιθώρια να κάνουν. Δε μπορείς να οραματίζεσαι, ακόμα και τα αγνότερα οράματα, δίχως μια στάλα υπομονής για τις μεταμορφώσεις εκείνες, που συνήθως ξεπερνούν σε χρονικές απαιτήσεις τις ζωές πολλών γενεών. Δε μπορείς να καταδικάζεις τη σημαία του άλλου, αλλά εσύ απ' την πλευρά σου να εκστασιάζεσαι στη θέα και τον κυματισμό των αναρχικών λαβάρων (απ' τα οποία ουκ ολίγα υπάρχουν). Γιατί δεν είναι άλλο το ένα κι άλλο το άλλο. Όσο εθνικιστής είναι αυτός με την ελληνική σημαία, άλλο τόσο είναι κι εκείνος με την αναρχική. Μονάχα το "έθνος" του διαφέρει. Άμα δε θέλω λοιπόν να βλέπω γύρω μου σημαίες, χρέος έχω να κάψω πρώτα τη δική μου. Τελεία.
[Του Μπι Κοντίνιουδ]
